In mijn boodschappenkarretje lag net een folder: “Werken bij Albert Heijn; misschien wel de belangrijkste baan van Nederland”. Een jaar of tien geleden begon Trouw met deze slogan, waar sindsdien zo vaak op gevarieerd is dat de kracht er wel wat van is afgegaan.
Leer, samen met musici, luisteren met andere oren.
Het gedachtegoed van René Gude, voormalig Denker des Vaderlands, vormt de inspiratiebron voor een achtdelige programmaserie over de zin van muziek. We luisteren naar muziek die zinnelijk is en lijfelijk ervaren moet worden. Andere muziek is zintuiglijk en richt zich op schoonheid. Welke muziek is zinrijk, rationeel, en richt zich op begrijpen? En wat doen we met zinvolle muziek, die bepaalde doelen nastreeft?
Met deze vragen gaan altvioliste Annemieke Huls en Trouwjournalist Peter Henk Steenhuis in gesprek met topmusici. Zij antwoorden met woorden én met muziek. Daardoor leren ze ons luisteren met andere oren.
Verwacht een avond met goede gesprekken en live muziek van bijzondere musici. Samen combineren we zingeving met muziek. Op naar een nieuwe en verdiepende luisterervaring!
Kaarten voor deze bijzondere avonden zijn verkrijgbaar bij TivoliVredenburg. Trouw publiceert op de zaterdagen voorafgaand aan de voorstelling een uitgebreid interview met de optredende musici. NPO4 doet verslag van de avonden via ter plekke opgenomen podcasts.
Helaas hebben we de serie in verband met de Corona-crisis niet af kunnen maken. De laatste twee uitvoeringen hopen we in het najaar van 2020 alsnog te realiseren.
Over het lekkere en lijfelijke van muziek. Hoe luister je ‘lichamelijk’?
Iedereen wil het voelen, maar we praten er nauwelijks over. Muziek moet iets met ons doen, we willen erdoor geraakt worden. Maar waarom raakt de ene muziekstijl je niet en de andere wel? Kan iets je in tweede instantie wél raken? Wanneer is muziek ‘lekker’, en hoe kun je dat optimaal ervaren?
Violiste Diamanda Dramm (Dutch Classical Talent award 2018) vindt zichzelf een heel ‘fysieke’ speler. Als vierjarige was haar viool haar liefste speelgoed, eindeloos testte zij het instrument uit. In Violin Spaces (een reeks composities van Garth Knox, speciaal geschreven voor Dramm) onderzoekt ze opnieuw de mogelijkheden van haar viool. Alle facetten van het instrument zijn erin te horen, behalve het klassiek strijken. Hoe kunnen luisteraars de fysieke sensatie van deze stukken ervaren?
De in Oostenrijk geboren multi-instrumentalist Raphaëla Danksagmüller ontdekte het bijzondere geluid van de duduk jaren geleden in een muziekinstrumentenmuseum in Brussel. Ze werd zo geraakt door de diepe, warme klank van dit traditionele Armeense instrument dat ze besloot om lessen te nemen in Yerevan. Inmiddels bespeelt ze de duduk al meer dan 15 jaar, naast haar werkzaamheden als blokfluitiste en haptonoom.
Klik hier voor het interview met Diamanda Dramm en Raphaëla Danksagmüller Interview Trouw 5 oktober 2019.
Een podcast van deze avond kunt u vinden bij NPO radio4
Zoveel landen zoveel smaken. Of is er een muzikale esthetiek die al die verschillende culturen overstijgt? In Nederland komen we steeds meer in aanraking met wereldmuziek. Musici met diverse muzikale achtergronden zoeken elkaar op en werken samen. Hokjes verdwijnen. Ontstaat er een nieuwe ‘mondiale’ muzieksmaak? Hoe meng je verschillende muzikale culturen? Hoe bepalend is je culturele achtergrond voor hoe je luistert?
Haytham Safia groeide op in Kofir Yaseef, een dorpje dichtbij Nazareth. Hoewel Israël snel wordt geassocieerd met verdeeldheid, leefden in zijn dorp moslims, christenen en joden samen in een gemeenschap. Safia gelooft in de schoonheid van cross-culturele muziek en brengt tegenwoordig in Nederland binnen zijn ensembles verschillende genres samen.
De van origine Belgisch-Namibische singer-songwriter Shishani Vranckx groeide op in Nederland. Ze is onder andere de oprichter van het Namibian Tales quartet, dat in 2017 naar de Kalahari woestijn reisde om daar samen met vier vrouwen van de San-gemeenschap het album Kalahari Encounters op te nemen. Als antropoloog en muziekwetenschapper is Vranckx gespecialiseerd in hedendaagse Namibische muziek.
Klik hier voor het interview in Trouw met Haytham Safia en Shishani Vranckx. Interview Trouw 9 november 2019.
Een podcast van deze avond kunt u vinden bij NPO radio4
Woorden en muziek zijn duidelijk niet ‘van hetzelfde spul gemaakt’. Hoe kun je toch effectief praten over muziek? Gelukkig is muziek nooit te vervangen door woorden. Toch proberen we met gesproken of geschreven taal muziek te beschrijven en te vatten. We delen graag onze luisterervaringen. In programmaboekjes, recensies of tijdens een drankje in de pauze van een concert bijvoorbeeld. Hoe kunnen woorden helpen bij luisteren? Heb je kennis nodig om beter naar muziek te kunnen luisteren? Begrijp je meer van muziek als je noten kunt lezen?
Componist en violist Hawar Tawfiq kwam via zijn oudere broer in aanraking met (westerse) klassieke muziek. Hij kreeg vioolles in zijn geboortestad Sulaymania (Koerdistan, Noord Irak) tot hij als vluchteling (zonder zijn familie) via lange omwegen in Nederland terechtkwam. Tijdens zijn eerste schooldag in Nederland viel hij op, doordat hij zichzelf al veel Nederlandse woorden had aangeleerd. Een docente van deze school hielp hem zijn vioolstudie weer op te pakken. Hij studeerde zowel viool als compositie in Tilburg en Amsterdam en is inmiddels een succesvol componist met opdrachten van onder andere Het Gelders Orkest, Philharmonie Zuid Nederland en het Nederlands Studenten Orkest.
Hannes Minnaar is een van Nederlands meest succesvolle pianisten. Na het winnen van prijzen tijdens het Concours van Genève en de Koningin Elisabeth Wedstrijd weet hij internationaal de aandacht op zich te vestigen. Zowel als solist als binnen zijn Van Baerle Trio vindt Minnaar het belangrijk de compositie centraal te stellen, en niet zichzelf op de voorgrond te positioneren. Hoe blijf je zo trouw mogelijk aan de partituur en hoe vertaal je die naar de luisteraar?
Klik hier voor het interview in Trouw met Hawar Tawfiq en Hannes Minnaar. Interview Trouw 7 december 2019.
Een podcast van deze avond kunt u vinden bij NPO radio4
Hoe luister je naar muziek die een verhaal uitdrukt? In opera, muziektheater, film: soms vertelt muziek een concreet verhaal. Moeten we die verhalen kennen om de muziek te kunnen waarderen? Kan muziek een (politieke) boodschap overbrengen? En maakt het uit voor het luisteren welke drijfveer een componist heeft: gelovig, communist, nazi-aanhanger?
De Nederlandse bariton Jan Willem Baljet vertolkt regelmatig operarollen, onder andere bij De Nationale Opera. Daarnaast maakt hij deel uit van de zingende herenformatie Frommermann en verzorgt hij voor de stichting Diva Dichtbij optredens voor ouderen met dementie. Zingt hij anders voor deze laatste groep dan voor het publiek bij De Nationale Opera? Welke invloed heeft de betekenis van de tekst op het zingen? Dient de muziek de tekst? Of andersom?
Renée Beckers vormt samen met Pieternel Berkers het accordeonduo TOEAC. Ze geven concerten als duo en werken samen met diverse musici en componisten. Bovendien zoekt TOEAC kunstenaars op uit andere disciplines zoals dans, film, circus en theater, om een breder publiek te bereiken. Het duo werkte bijvoorbeeld mee aan verschillende kindervoorstellingen. Luisteren kinderen anders dan volwassenen? Hoe bepalend is de ‘setting’ voor je luistervermogens?
Klik hier voor het interview met Renée Beckers en Jan Willem Baljet. Interview Trouw 11 januari 2020
Een podcast van deze avond kunt u vinden bij NPO radio4
Muziek begeleidt ons bij begrafenissen, trouwdagen, religieuze bijeenkomsten. Bepaalt die context de beleving van de muziek? Bach componeerde voor God. Ook in andere culturen is muziek van grote betekenis bij religieuze of rituele gebeurtenissen. Is muziek luisteren nog steeds een sociale bezigheid? Hoe ondersteunt muziek bijvoorbeeld tegenwoordig een rouwproces? Welke rol heeft samenzingen? En is de beleving van muziek los te koppelen van z’n oorspronkelijke, religieuze bedoeling?
Wie met de Nederlandse flamencogitarist Eric Vaarzon Morel (1961) correspondeert, wordt steevast in het Spaans begroet. Vaarzon Morel trok op zijn negentiende naar Spanje, waar hij woonde en werkte. In de jaren tachtig toerde hij met de Zwitserse groep ‘Flamencos en route’ door Europa. Vaarzon Morel vestigde met zijn eigen band ‘Chanela’ zijn naam als gitarist en werkte onder anderen met trompettist Eric Vloeimans, gitarist Harry Sacksioni en acteur Gijs Scholten van Aschat.
Componiste des Vaderlands Calliope Tsoupaki (1963) komt uit Griekenland. Ze studeerde piano en muziektheorie aan het Atheense Hellinikon Conservatorium, maar kwam naar Nederland voor de muziek van de Nederlandse componist Louis Andriessen, bij wie ze in 1982 afstudeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. De Lucas Passie is haar bekendste werk. Hierin combineert en contrasteert ze moderne West-Europese klassieke muziek en de Byzantijnse muziek van Oost-Europa.
Klik hier voor het interview met Eric Vaarzon Morel en Calliope Tsoupakis. Interview Trouw 8 februari 2020.
Een podcast van deze avond kunt u vinden bij NPO radio4
Luisteren wij anders dan tweehonderd jaar geleden? Beethoven was revolutionair. In zijn tijd. Maar op onze hedendaagse oren heeft zijn muziek een ander effect. Kun je met achttiende-eeuwse oren luisteren? Bestaat er tijdloze muziek? Wat is de invloed van techniek op wat wij horen? Wat vinden musici zelf mooi? Dinsdag in de concertzaal, vandaag een voorbereidend gesprek over esthetiek in de muziek. Violist Huub Beckers beleeft schoonheid anders dan het soundscapeduo Strijbos&Van Rijswijk.
Huub Beckers is al meer dan 30 jaar de 2e solo-altviolist in het Radio Filharmonisch Orkest. Dit orkest geeft wekelijks concerten in Het Concertgebouw in Amsterdam en TivoliVredenburg Utrecht. Dat betekent voor de musici wekelijks een nieuw programma instuderen, variërend van de ‘klassiekers’ van Beethoven en Mahler tot premières van hedendaagse componisten. Hoe kun je ‘specialist’ zijn in zoveel verschillende stijlen? En ontwikkel je voor elke stijlperiode een andere manier van luisteren?
Het duo Strijbos & Van Rijswijk (Jeroen Strijbos en Rob van Rijswijk) componeert voor ruimtes. Ze zien zichzelf meer als gespecialiseerde beeldend kunstenaars dan als traditionele componisten. Zo maakten ze een muziekinstallatie voor het strand van Terschelling en kunnen luisteraars zittend op de interactieve Rocking Chairs met hun houding de muziekbeïnvloeden. Zijn hun installaties een vervanging van de traditionele concertzaal
Klik hier voor het interview met Rob van Rijswijk, Jeroen Strijbos en Huub Beckers. Trouw 8 maart 2020
Hoe talig is muziek? En hoe hoor je de muziek van een taal? Muziek verstaan we allemaal. Hoe communiceert muziek? Welke eigenschappen van taal vind je terug in muziek? Kun je aan een compositie horen wat de moedertaal van de componist is? En helpt het voor de luisteraar als hij de taal spreekt van de componist?
Tineke Steenbrink is medeoprichter van Holland Baroque. Dit orkest speelt op authentieke instrumenten, maar beperkt zich niet tot het barokrepertoire. Zo werkte Holland Baroque samen met jazztrompettist Eric Vloeimans en sheng-speler Wu Wei. En nodigden ze moderne-muziek-specialist Reinbert de Leeuw uit om de Matthäus Passion te dirigeren. Wat is kenmerkend voor de muzikale taal van de barok? Wat verandert er als je deze taal ‘toepast’ op moderne muziek?
De Syrische percussionist en drummer Modar Salama en de Nederlandse altvioliste Arwen Salama- van der Burg ontmoetten elkaar in Syrië. Zij delen een passie voor muziek én taal. Naast altvioliste (o.a. plaatsvervangend aanvoerder bij Het Balletorkest) is Salama- van der Burg arabist. Salama verhuisde een paar jaar geleden naar Nederland en verdiept zich nu, naast zijn muzikale carrière, in de Nederlandse taal. Het koppel vormt samen met bastrombonist Wouter Iseger een bijzonder muzikaal trio: Piepers & Hummus
Onderstand interview heeft plaats gevonden in januari 2020, Elyn is op 25 juni 2021 helaas overleden.
Elyn Nierop (57) reist om los te komen van haar ziekte: ‘Vroeger maakten we plannen, nu voeren we ze uit’
We wachten nu op uitslagen van de driemaandelijkse scan en bloedtest. Als die uitslag niet te slecht is, gaan we weer een maand naar onze boot in Panama. Ik maak zin door te reizen. En als we de kans krijgen, gaan we weer, met een camper, met de zeilboot, maakt niet uit, als we maar op weg zijn naar nieuwe avonturen.
Vijf jaar heb ik nu darmkanker. Ik ben nu vier keer geopereerd en heb twee keer een chemokuur moeten ondergaan. De kanker is uitgezaaid, er zitten tumoren waaraan ik niet meer geopereerd kan worden. Dat is een hard gegeven.
Ik heb de oncoloog voorgesteld een chemopauze te nemen. Zij vond dat een goed idee. Onmiddellijk vroegen we ons af: wat is er mogelijk, als we niet meer wekelijks naar het ziekenhuis moeten, de infusen eruit kunnen, de thuiszorg niet meer nodig is? Vrijheid, dat woord kwam in ons op. We hebben het plan opgevat een reis te maken. Het is heerlijk om weg te gaan.
Ook mijn wereld stortte in, nadat ik te horen had gekregen dat ik kanker heb. Even dacht ik: een operatie, en het is weg. Bij mij kwamen de tumoren snel terug.
Ik houd vrienden via e-mail op de hoogte, dat haalt de drempel weg met mij over mijn ziekte te praten. Ook mijn man legt geregeld wat uit in een groepsapp. In het begin was het voor veel mensen moeilijk er met mij over te praten, vooral voor collega’s en dorpsgenoten die ik vaag ken. Het blijft moeilijk, ik kan moeilijk zeggen dat de ziekte begint te wennen, maar na zoveel slechte uitslagen is de ziekte nu wel onderdeel van mijn leven geworden.
We hebben een zeilboot, maar omdat ik nog een complicatie heb met een nierdrain, moeten we oppassen voor een infectie door water. Zeilvrienden uit Amerika zeiden ooit: ‘Je kunt onze camper altijd lenen’. Ze boden aan mee te gaan, voor het geval dat. Tijdens onze zeiltochten met hen hadden ze altijd de weidsheid van Amerika geprezen. Die wilden we graag zelf zien.
Het is niet zo dat het maken van een reis mijn nieuwe doel is. Dat is me vaak gevraagd: wil je nu niet iets héél anders doen? Je leven anders invullen? Nee, ik vind mijn werk leuk, mijn collega’s. Als ik niet meer kan werken, ga ik vrijwilligerswerk doen.
We besloten met z’n tweeën met de camper te gaan. Het is belangrijk ook een fijne tijd met elkaar te hebben. Het half jaar daarvoor hadden we toch voornamelijk zorgen. Over mijn gezondheid, over het vervoer naar het ziekenhuis, over de thuiszorg, over infecties, complicaties, over eten, over niet-eten, over wondjes in mijn mond, over afvallen, over herstelweken. Nu zochten we andere gesprekken, andere belevenissen, andere avonturen.
We zijn naar San Francisco gevlogen. Het was een oude camper, uit 1978, een oldtimer. Voor Nederlandse begrippen is het een grote camper, Amerikanen vinden dit een kleintje. We hebben de wagen schoongemaakt, gevuld met boodschappen en zijn op pad gegaan. Ik zag geen doemscenario’s voor me van een kapotte auto, die langs de kant van de weg stond. Onze vrienden sloten nog wel een extra verzekering af voor het geval de auto ermee zou stoppen. Dan zouden we hem parkeren en terugreizen, zo was de afspraak.
Daar reden we over de eindeloze Amerikaanse wegen. ’s Avonds kampeerden we ergens in een National Parc aan een riviertje, waar hooguit tien plaatsen waren voor campers.
Er stonden een paar tentjes, vaak van vissers. Klapstoel naar buiten, boek erbij, glaasje wijn. Dat zijn de mooie momenten.
Tijdens de reis lukte het me aardig los te komen van mijn ziekte. Uiteraard borrelt de ziekte dagelijks in je hoofd op, ook omdat ik nog een drain heb die om de zoveel tijd moet worden verzorgd. Ik genoot van wat ik in de natuur zag, van het kampvuurtje dat wij stookten. Het was heerlijk uit de huiselijke sleur van de chemo te zijn.
Na een paar weken zonder chemo kwam mijn trek terug. Het voordeel van een camper is dat je zelf je eten kunt koken, en niet elke avond in een hotel zit en naar een restaurant moet. Ik ben nu vier keer geopereerd, mijn darmen protesteren weleens. Zelf samen eten maken is dan wel lekker.
Bij mij is het glas altijd halfvol. Vorig jaar, ook weer na een operatie, reden we door Frankrijk. Het was slecht weer, heel slecht. Tot het even opklaarde. ‘Zie je’, zei ik tegen mijn man, ‘hoe de zon erdoor komt?’ Je kunt ook zeggen: het blijft wel erg bewolkt.
Afhankelijk van de uitslagen maken we plannen. En voeren ze uit. Vroeger maakten we ook graag plannen, maar de hectiek van het dagelijks bestaan zorgde er soms voor dat ze werden uitgesteld.
Beschikbaarheid van collega’s bepaalde geregeld of we op reis zouden gaan. Nu geef ik duidelijker aan dan vroeger dat ik weg kan, een goede periode heb. Voor je het weet, ben je maanden verder, en je weet nooit hoe je er dan bij zit.
foto: lars van den Brink
