Ik geniet van het ritme van de machine
‘We zien dat onze medewerkers eigenlijk geen zin meer hebben. Wat doen we daaraan?’ Je zou kunnen zeggen dat wij Kenniscentrum ZinverZetten hebben opgezet om een antwoord te geven op deze vraag. Als je iemand op straat vraagt: ‘Neem waar’ zal hij je verbaasd aankijken: wat, wil jij dat ik waarneem? Kijk ik naar andere mensen, auto’s of fietsers? Je moet een blikrichting krijgen om te kunnen zien.
Met de vier Z-ten geven wij die blikrichting. Geen zin? Waar schort het dan aan? En daarna leggen we op workshops en trainingen uit wat dat kan betekenen. Volgens voormalig Denker des Vaderlands, René Gude heeft het woord zin vier betekenissen: het Zinnelijke of het lijfelijke, dat over lekker in je vel zitten gaat; het Zintuiglijke, dat gaat over of de omgeving waarin we leven mooi of lelijk is; het Zinrijke, dat gaat over of je kunt uitleggen wat je meemaakt en doet; en het Zinvolle, dat over de doelen van ons leven gaat. Samen vormen ze een brede, praktische en niet oordelende invulling van zin die goed aansluit op het dagelijks leven.
Deze week waren we bij het innovatief diagnostisch laboratorium Saltro, waar we uitvoerig spraken over de verschillende betekenissen van zin, om te achterhalen waarom medewerkers soms minder zin hebben. Het aardige was, dat er nu bijna het tegenovergestelde gebeurde van wat we gewend zijn. Na ons verhaal krijgt het management/bestuur/medewerkers inzicht waarom er minder zin is. Vervolgens kunnen ze aan bepaalde knoppen gaan draaien om dit te verbeteren. Nu gebeurde iets anders.
Na afloop raakte Frank aan de praat met een van de managers. Hij werkte vroeger bij een Nederlandse producent van deursloten. De man vertelde dat hij dankzij de bril van de Z-ten nu eindelijk begreep waarom een medewerker ergens juist wél zin in had. De manager legde uit hoe het werk daar in z’n werk ging. Een vast onderdeel van een deurslot is de slotplaat. Deze wordt gestanst uit een metalen plaat. Er is een medewerker in het bedrijf die al 25 jaar de stansmachine bedient waarmee de slotplaten worden gefabriceerd, dag in dag uit. De machine maakt daarbij een vast, ritmisch geluid.
Deze interim manager probeerde het werkplezier van de werknemers van de slotenfabrikant te verhogen door het invoeren van job rotatie. Afwisseling in werk als een vorm van substituut voor het ontbreken van een ‘roeping’ of ‘aansprekend doel’ in het werk? Tot zijn verbazing gaf de medewerker die de stansmachine bedient aan dat hij liever aan ‘zijn’ machine blijft werken. Hij gaf daarbij twee redenen: hij geniet van het ritmische gestamp van zijn machine en omdat hij niet veel hoeft na te denken over zijn werk stelt dit hem in de gelegenheid de hele dag te mijmeren over zijn passie: het fokken van konijnen. De interim manager snapte niet hoe hij deze twee redenen moest plaatsen in de context van zingeving in werk. Totdat hij deze week de lezing bijwoonde van ZinverZetten en het kwartje viel, dat zingeving in werk meer is dan alleen het zinvolle, Z4. De medewerker gaf een duidelijke fysieke, Z1-reden op, waarvan hij geniet en laat in het formuleren van zijn antwoord in optima forma zien dat hij in staat is het zinrijke, Z3, te duiden. En zo werkt de bril van de Z-ten ook om een vraagstuk uit het verleden te duiden.
