Vergissen is wenselijk
”De Schepper schiep ons … faelbaer, en van een bouvallige natuur”. Dit schreef Joost van den Vondel bijna vier eeuwen geleden. Dat het faalbare en die bouwvallige natuur met elkaar te maken hebben, zien we dagelijks op de werkvloer, waar falen geen optie is maar faalangst desalniettemin regeert.
Daarom is het ook zo goed dat er een Instituut voor Briljante Mislukkingen bestaat. Dat instituut reikte gisteren een juryprijs uit aan een innovatie in de zorg die ‘anders uitpakte dan gedacht’ – een veel vriendelijkere manier om een mislukking te omschrijving. De winnaar is Neel Schouten uit Amsterdam, zij probeerde met een groot team haar ggz-instelling cliëntgerichter te maken, maar faalde, omdat de praktijk te weerbarstig was.
Logisch dat de jury een dergelijk veelomvattend plan beloont. Maar het is aardig om in de slipstream van deze prijs te pleiten voor falen. Want de faalbare mens is het laatste decennium behoorlijk buiten beeld geraakt. Letterlijk. We hebben hem digitaal onzichtbaar gemaakt. In de huidige Facebooksamenleving draait alles om succes. Vooral om het laten zien van succes. Dat zien we bij onze kinderen, die alleen maar lachend op de foto staan, maar we zien het net zo goed in het bedrijfsleven: ‘Wij zijn een bedrijf met 0 mislukkingen’. Wat gebeurt er als je in een bedrijf werkt met 0 mislukkingen? Dat creëert faalangst, dat legt druk, stress. En stress, zo weten we ondertussen wel, is funest voor onze ‘bouvallige natuur’.
Het is zaak opnieuw te leren falen. Maar in een cultuur die falen zo buiten beeld plaatst, is dat niet makkelijk. Ik denk dat werknemers en werkgevers op de werkvloer op allerlei vlakken kunnen slagen en falen. Op fysiek vlak, je kunt je werk lichamelijk niet meer volhouden. Op esthetisch vlak: het lukt je als leraar niet meer je lokaal zo mooi in te richten als vroeger. Op rationeel vlak: na een fusie ben je eigenlijk niet meer in staat te omschrijven wat je werkelijk moet doen. Op intentioneel vlak: sta ik nog wel achter de doelen van mijn werk, mijn organisatie?
Slaag je op deze verschillende vlakken dan krijg je meer zin in je werk, dan kom je in een flow terecht; faal je dan schiet je in de stress, met uiteindelijk een mogelijke burn-out als gevolg. Falen en slagen zijn twee kanten van de medaille die zin in werk heet.
Wie zichzelf overwint, is sterker dan die een stad inneemt. Je kunt pas slagen als je durft te falen, als je je ‘faelbaer’ durft op te stellen. Maar doordat falen in onze Facebooksamenleving uit zicht is verdwenen, zijn we bladgoud gaan creëren: we concentreren ons op de succeskant van de medaille. Door falen, door de andere kant van de medaille te belichten, maken we er weer edelmetaal van waar je je tanden in kunt zetten. Hierdoor weten werknemers hun ‘bouvallige natuur’ te versterken en kunnen zij bergen werk verzetten.
